TÜRKİYEDE ETİKET SEKTÖRÜ VE STOK KONTROLDE KULLANIMI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

 

RAPOR

 

Hazırlayan
Volkan AVŞAR

 

 

 

İstanbul – 2017
 

 

 

TÜRKİYEDE ETİKET SEKTÖRÜ VE STOK KONTROLDE KULLANIMI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

 

RAPOR

 

Hazırlayan
Volkan AVŞAR

 

 

İstanbul – 2017
 
ÖNSÖZ

 

Ülkemizde hemen hemen tüm sektörlerde çeşitli stok yönetimi uygulamaları uygulanmaktadır. Bu uygulamaların temel dayanağı her bir stok materyalini adresleme ve kayıt altına alınması temelinde inşa edilmektedir.
Etiket sektörüde bu adresleme için ürünler  ve teknolojiler üretir. Yaptığımız bu çalışma ile etiket sektörünün ülkemizdeki gelişiminden, kullandığı teknolojilere ve son olarak bir araştırma ile stok yönetiminde etiketleme kullanımı amacı ve faydalarını inceleyip sonuçları ortaya koymaya çalışacağız.

 

İstanbul, 2017      Volkan AVŞAR

 

 
İÇİNDEKİLER

 

Sayfa No.

 

KISALTMALAR II
TABLOLAR III
ŞEKİLLER IV
ÖZET V
ABSTRACT VI
1. GİRİŞ 1
2.ETİKET SEKTÖRÜ 3  
2.1. Etiket Nedir? 3
2.2. Etiketin Katmanları 5
2.2.1. Üst Yüzey 5
2.2.2. Tutkal 5
2.2.3. Silikon 6
2.2.4. Taşıyıcı 6
2.3. Etiketin Tarihçesi 7
2.4. Etiketin Kullanım Alanları 9
3.ETİKET SEKTÖRÜNDE KULLANILAN TEKNOLOJİLER 13
3.1.Kalıp İçi Etiketleme Teknolojisi 13
3.2 Tazelik Ölçen Etiketler 15
3.3 RFID Etiketler 17
3.3.1 RFID Etiketlerin Kullanım Alanları 17
3.3.2 RFID Teknolojisinin Avantajları 18
3.3.3 RFID ve İnsan Sağlığı 19
4. RFID ETİKET ÜRETİM SÜRECİ 21
4.1 RFID Etiket Üretimi 21
4.1.1 Üretim Sipariş Talebinin İşleme Alınması 21
4.1.2 Sipariş Talebinin Üretim Bandına Alınması 23
4.1.3 Ürün Üzerine EAN Kodlarının Yazılımı ve Kontrolü 25
5. STOK YÖNETİMİNDE RFID ETİKET KULLANIMI 28
5.1 Firma Tanıtımı 29
5.2 RFID Uygulamaları 29
5.3 ERP Süreçleri 33
5.3.1 ERP Stok Takip Süreci 34
5.4 Uygulama Maliyetleri 38
6. SONUÇLAR 39
7. TARTIŞMA 40
8. KAYNAKLAR 41
9. ÖZGEÇMİŞ 42

 

KISALTMALAR

 

RFID : Radyo Frekanslı Tanımlama
ERP : Kurumsal Kaynak Planlaması
AX : Microsoft tarafından üretilen ERP programı
EAN : Barkod Kodlama Sistemi
UHF : Ultra Yüksek Frekans
Ph : Çözeltinin asitlik ve bazlık derecesini tarif eden ölçü birimi
1C : Rusya merkezli ERP programı
Zip : Sıkıştırılmış dosya formatı

 

 

TABLOLAR
  Sayfa No.
Tablo 5.1. Birim Maliyetler 38

 

 

ŞEKİLLER
Sayfa No.
Şekil 4.1. Sipariş Formu 21
Şekil 4.2. Axapta Sipariş Ekranı 22
Şekil 4.3. RFID Etiket İş Emri 22
Şekil 4.4. RFID Etiket Üretim Alanı 23
Şekil 4.5. RFID Etiket Yazdırılması 22
Şekil 4.6. EPlatform Ortamı 24
Şekil 4.7. Print Cell Lite 25
Şekil 4.8. Kodlama İstasyonu 25
Şekil 4.9. EAN Kodu Örneği 26
Şekil 4.10. EAN Kodlama Ve Kontrol Bandı 27
Şekil 5.1. Firma Dağıtım Sistemi 28
Şekil 5.2. RFID Etiketleri 30
Şekil 5.3. Taşıyıcı 30
Şekil 5.5. Depo Yapısı 31
Şekil 5.6. Raflardaki RFID Etiketleri 31
Şekil 5.6 1C Stok Takibi 36
Şekil 5.7. 1C Depo Hareketleri 34
Şekil 5.8. Ürünlerin Depoda Tutulması 34
Şekil 5.9. Depodaki Ürünlerin Listelenmesi 35
Şekil 5.10. RFID Ürün Listesi 35
Şekil 5.11. RFID Ürün Raf Bilgisi 36
Şekil 5.12. RFID Ürün Hareketleri 36
Şekil 5.13. ERP Ürün Rapor 37
Şekil 5.14. ERP Filtreleme Ekranı 37
Şekil 5.15. ERP Rapor Ekranı 38

 

GENEL BİLGİLER
Adı ve Soyadı     : Volkan AVŞAR
Anabilim Dalı     : Bilgisayar Mühendisliği
Programı     : Yönetim Bilişim Sistemleri
Seminer Danışmanı     : Prof.Dr.Mübariz EMİNLİ
Seminer Türü ve Tarihi : Seminer – Ocak 2017
ÖZET
TÜRKİYEDE ETİKET SEKTÖRÜ VE STOK KONTROLDE KULLANIMI ÜZERİNE BİR ARAŞTIMA

 

Dünya üzerinde milyonlarca ürün ve milyonlarca ürün hareketleri bulunmaktadır. Bu ürün hareketlerinin stok takibi ve kontrolü firmalar için gereksinimden çok zorunluluk haline gelmiştir. Firmalar için stoklarında bulunan ürün hareketlerini bilmek ve bu hareketler üzerinde işlemler yapmak, işlemler sonucunda elde edilen veriler ile raporlamalar yapmak ihtiyaç haline gelmiştir. Etiket sektörü ise bu takibi kolaylaştırmak adına ara ürün olarak etiket üretir ve çeşitli teknolojiler kullanır. Bu teknolojilerin en son örneği ise RFID teknolojisidir. Herhangi bir okutma aracına kablo bağlantısına gerek duymadan radyo frekans dalgalarını kullanarak belirli bir alandaki ürünleri algılayan anlık veri iletişimi sayesinde online ürün takibine imkan veren bu teknolojiyi kullanan ve üretebilen firmalar sektörde en gelişmiş ve ayakta kalan firmalar olurlar.
Yaptığımız bu çalışmada etiket sektörünün Türkiye’deki gelişimini , kullanılan teknolojileri anlattıktan sonra  stok takibinde nasıl kullanıldığını RFID ürünleri ile yapılan bir uygulamayı yerinde inceleyerek konunun kavranmasını ve pekiştirilmesi hedeflenmiştir.

 

Anahtar Kelimeler: Etiket, Türkiye’de Etiket, Araştırma, Sektörel, RFID, Stok
GENERAL INFORMATION
Name and Surname : Volkan AVŞAR  
Field : Computer Engineering
Program : Management Information Systems
Supervisor : Prof.Dr. Mübariz EMİNLİ
Degree Awarded and Date : Master of Science – January 2017
SUMMARY
AN RESEARCHING ON THE USE OF LABEL SECTOR AND STOCK CONTROL IN TURKEY
There are millions of products and millions of product movements in the world. These product movements have become a necessity for stock tracking and control companies. It became necessary for companies to know product movements involving stoop and to act on these movements and to report the result obtained in the transaction result. The label industry, on the other hand, uses labels as an intermediate product to facilitate this trend and uses a variety of technologies. The latest example of these technologies is RFID technology. Companies that use and produce Internet products are examples of the most advanced and surviving companies in the industry that provide the reader with instant data communication that senses products in a certain area using radio frequency waves without any cabling.

 

In this work we have done, we have aimed to understand and strengthen the application of the labeling industry by investigating the application of RFID technology in Turkey.

 

Keywords: Label, Label on Turkey, Research, Sectoral, RFID

 

 
1.GİRİŞ
Etiketin tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, üç bin yıllık toprak bir kabın üzerindeki papirüs, ilk etiket olarak kabul edilmektedir. Etiketin 15 veya 16. Yüzyılda kullanıldığı düşünülmektedir. Modern manada etiketin günlük hayatımıza girmesi ise 1930’lu yıllarda gerçekleşen Endüstri Devrimi ile olmuştur. Yeni üretim sistemleri, tüketimin  artması, ürün markalarının çeşitlenmesi, ürünler ile ilgili bilgilerin ürünlerin üzerinde yer almasının zorunlu hale gelmesi, etiket ve etiket sektörünün gelişmesine sebep olmuştur.
Kendinden yapışkanlı etiket ülkemizde ticari olarak piyasaya 1935 yılında sürülmüştür. Ana malzeme olarak etiket üretiminin kullandığı materyal ise kâğıt tır. Günümüzde kaliteli kâğıt üretiminde huş ağacı ve çam ağacından elde edilen kâğıt hamuru kullanılmaktadır (Okay,2016).
Gallus Innovation Days’de anılan istatistiklere: 2015 yılında global etiket talebi 5 milyar metrekare olarak gerçekleşmiş. Bu talebin en büyük kısmı %41 ile yapışkan uygulamalı etiketlere ve daha sonra kendinden yapışkanlı etiketlere gelmiş. %40. Bu ikisini %12 ile sarmal etiketler, %2 ile InMold etiketler ve tüp lamine baskıları takip ediyor. Gallus’a göre etiket sektörü yıllık ortalama %4 miktarında büyüyor. Büyüme oranında önde giden alan ise sarmal etiketler. Smithers Pira’nın araştırması da (The Future of Labels and Release Liners to 2021) Gallus’u teyid ediyor. Yıllık büyüme oranını %4,4 olarak veren araştırmaya göre etiket ve taşıyıcı katman (liner release) tüketimi 2021’e kadar 64,1 milyar tona ulaşacak.
Teknoloji yeniliği, baskı sektörünün yüzünü değiştiriyor ve ticari baskı giderek azalırken, ambalaj baskısı katlanarak artıyor. Tüketicinin kalitesini, güvenilirliğini ve tercih edilebilirliğini onaylamak için ürünün fiziksel marka imajına güvendiği bir ortamda bu, önemli bir alan. Yenilikçi, yeni baskı altı malzemeleri, mürekkepleri ile çalışan, dar web etiket converter’ları günümüzde, sadece kendinden yapışkanlı etiket müşterileri yerine marka sahipleri ve perakende müşterilerinden oluşan daha geniş bir spektruma hizmet verebiliyor. Shrink ve uzayan  sleeve’ler ve esnek kâğıt ve film torbalar buna örnek verilebilir.
Bu genişleyen kapasite aynı zamanda sunulan baskı işlemlerini de kapsıyor. Günümüzün modüler baskı makineleri çok sayıda “geleneksel” baskı işleminin (UV flekso, serigrafi, yaldız baskı) tek bir makine geçişinde yapılmasına imkân sağlıyor. Bunun yanı sıra, dijital baskı ile kişiselleştirme, barkodlama vs. yapılmasını imkan veriyor. Ayrıca, yeni nesil dijital etiket baskı makineleri yüksek kaliteli baskı çözümleri elde edilmesini sağlıyor. Günümüzün çok yönlü dijital baskı öncesi çözümleri ise müşteri binlerce kilometre uzakta olsa bile, tasarım, prova ve hatta ürün prototiplemesinin hızlı ve kolay yapılmasına imkân veriyor. Marka etiketlerinin kısa tiraj çalışması ve çoklu versiyonlaması artık etiket üretim işinin bir parçası. Daha önce hiç bu kadar fazla seçenek olmamıştı. Bu seçeneklerin en yenilikçi bir şekilde kullanılması, müşterilerin faaliyetlerden faydalanması açısından önemlidir.

 

 

 

 
2.ETİKET SEKTÖRÜ
2.1.Etiket Nedir?  
Etiketler günümüzde her iş kolunda üretim, imalat, satış, pazarlama kısmında olsun, herhangi bir işin sistemli bir hale getirilmesi (stok yönetimi, mal sayımı vb.)  olsun, ürünler ile ilgili önemli uyarı ve bilgileri içeren materyaller olarak kullanılmaktadır. Etiket kullanımı çok çeşitlidir. Etiketlerin kullanım alanları çok çeşitli olmakla birlikte, isteğe göre veya herhangi bir sektörde ki özel bir ihtiyaca göre çeşitli amaçlarda kullanılabilir. Sonuç olarak etiketler üzerilerine ne basılırsa, onunla ilgili bilgi içereceğinden genel olarak bilgi verme amaçlı kullanılmaktadır.
Etiket , bir malın, ürünün, gıda ve giysinin tüm özelliklerini, türünü, imalat yerlerini, ham maddelerinin ve katkı oranları ile miktarlarını ve fiyat gibi niteliksel ihtiyaçları tanımlamasıdır.Fransızca bir kelime olan ve etiquette kelimesinden dilimize çevrilen etiket naylon veya kâğıt gibi farklı malzemelerden yapılır. Etiketi günümüz dünyasında, aklınıza gelebilecek tüm üretici ve satıcı iş kolunda yapılacak işlerin sistematik biçimde işlemesini sağlayabilen yönlendirici notlar olarak ta tanımlanabilmektedir. Etiket her ebat ve büyüklükte, istenilen kalınlık ve renkte üretileceği için içerdiği ürün ile özdeşleşecek marka değerini de yakalayabilmektedir. Etiketleri kullandığı alanlara, sektörlere göre sınıflandırabileceğimiz gibi fiyatlandırma ve belirteç olarak ta ayrı bir kategoride değerlendirebiliriz. Örneği gıda etiketleri üzerinde son kullanma tarihleri, gıdanın içindeki katkı maddeleri ve katkı oranları yer almaktadır. Giyim etiketlerinde kumaş kalitesi, kumaş ebatları ve katkı maddeleri yer almaktadır. Tüm ürünlerde fiyat etiketlerinde peşin fiyat veya vadeli fiyatlar bulunmaktadır.
Basit bir isimden karışık gelenlere  kadar çok geniş bir yelpazede olan etiketler ambalajlamanın bir parçasıdır. Etiketler ürünü satın alma kararı vermesinde ve tüketme sürecinde tüketicilere ihtiyaç duydukları bilgileri sağlar.
Etiketin tarihsel olarak ilk ortaya çıkışının belirlenmesi pek de mümkün olmamakla beraber geniş tanımıyla ele alacak olursak ilk kâğıt etiketlerin belki de 3 bin yıl önce toprak bir kabın üstünde yer alan bir parça papirüsle ortaya çıkmış olduğunu iddia etmek gerçekten çok uzak olmayacaktır. Bugün anladığımız haliyle etiketin kullanılması ise 15-16’nci
 
yüzyıllara dayanmaktadır. Kendinden yapışkanlı etiket ise ticari olarak piyasaya 1935 yılında sürülmüştür.(ESD , 2015)
Ana malzeme olarak kâğıdın kullanıldığı etiket üretimini daha iyi anlamak için kısaca kâğıt tan bahsetmek gerekir. Kâğıt lif, su ve kimyasalların karışımıyla oluşmaktadır. Lifler pek çok yumuşak özellikli ağaçtan elde edilebildiği gibi ağaçsı bitkilerden, paçavralardan, atık kâğıt ve gazetelerden de yararlanılmaktadır. Günümüzde kaliteli kâğıt üretiminde huş ağacı ve çam ağacından elde edilen kâğıt hamuru kullanılmaktadır. Huş ağacı kâğıda esas kısmını yani hacmini verirken çam ağacı da dayanıklılık katmaktadır. Katkı maddeleri ve tamamlayıcılarının kullanımıyla da baskıya uygunluk özellikleri ve güzel görünüm elde edilmektedir.
Kâğıt üretiminde kullanılan lifler yıkama ve temizleme aşamalarından geçerken had safhada ajitasyona uğrayarak her yönde bükülerek birbirine dolaşmış liflerden oluşan sulu bir bulamaç haline gelirler. Bu bulamaç yavaş yavaş sıkıştırılarak kâğıda dönüştürülür.  Söz konusu işlem bulamacın suyunu çıkartarak liflerin birbirleriyle temasını artırır, liflerin birbiriyle teması ve yakınlığı kâğıdın gücünü oluşturan en önemli faktördür.
Kâğıt makinesinden çıkan ham kâğıt genellikle baskı, laminasyon gibi işlemlere pek uygun olmayan pürüzlü bir yüzeye sahiptir. İstenen son kullanıma uygun yüzeyin elde edilmesi için bitiş işleminden geçirilmesi gerekir. Birkaç istisna haricinde baskı işlemi sonucunda doğru ve düzgün görünümün elde edilmesi yüzey düzgünlüğüne bağlıdır. Bitiş işlemine göre kâğıtları kaplamasız ve kaplamalı olarak iki ana kategoride toplayabiliriz:
Kaplamasız kâğıtlara örnek olarak ülkemizde “Birinci Hamur” diye tabir edilen Vellum ve Data’yı örnek gösterebiliriz. Kaplamalı kâğıtlarda ise farklı üreticiler farklı isimlerle benzer özellikte ürünler vermektedirler ancak dilimize Fransızcadan geçme bir kelimeyle “Kuşe” genel tabiriyle bu tip kâğıt lar kastedilmektedir. Kaplamalı kâğıtlar üzerlerindeki kaplamanın kâğıda kazandırdığı farklı özelliklerle çeşitlenirler. Ana amaç yüzeyi düzleştirerek en yüksek baskı kalitesine varmak olmakla beraber ısıya ya da basınca duyarlı kaplamalarla farklı kullanımlar yaratılmaktadır.
Etiketin ilk kullanılmaya başlaması basit bir kâğıt parçacığıyla olsa da gelişen dünya ve endüstri devriminin getirdiği yeni üretim sistemleri etiketin gelişmesi ihtiyacını doğurdu. Başlangıçta elle yazılan, tek tek tutkal sürülerek yapıştırılan etiketler endüstrinin doğruluk, hız gibi ihtiyaçları, piyasanın rekabet sonucu ortaya çıkan reklam ihtiyacına cevap veremeyince bu özellikte bir ürünün ortaya çıkması kaçınılmaz hale geldi ve buradan “Kendinden Yapışkanlı Etiket” ortaya çıktı. Kendinden yapışkanlı etiketin hazırlanma aşamasındaki kontrol sistemleri ve üretim aşamasındaki otomasyon endüstrinin ihtiyacı olan doğruluk, kesinlik, hız gibi faktörleri ıslak tutkallı elle hazırlanan etiketlerden çok daha yüksek düzeyde tatmin etmesi bu geçisin en büyük sebebidir. Kendinden yapışkanlı etiketlerin elle hazırlanan etiketlerden avantajı hijyenik olması, üretim anında daha az fire vermesi ve kaliteli olması olarak belirtilebilir. Zaman içinde değişen ve gelişen endüstri ihtiyaçları ve piyasa istekleri günümüz anlamıyla etiket çeşitlerini doğurmuştur. Basitçe bakarsak kendinden yapışkanlı Etiket ana hatlarıyla 4 farklı katmandan meydana gelir.

 

2.2.Etiketin Katmanları
2.2.1.Üst Yüzey
Kaplamalı, kaplamasız kâğıtlar, sentetikler ve diğer bazı özel malzemelerden oluşabilen baskıya uygun her türlü malzeme üst yüzey olabilmektedir. Görünüm ve teknik özelliklerine göre sınıflara ayrılmaktadır.
Bunlardan başlıcaları aşağıda sıralanmıştır:
  1. Kâğıtlar: Bu üst yüzeyler kaplamalı, kaplamasız ve özel kâğıt lar olarak üçe ayrılır. Gıda. ilaç, kozmetik ve temizlik endüstrileri başlıca kullanım alanlarıdır.
  2. Sentetikler: Esneyebilirliklerine, basılabilirliklerine, uygulandıkları yüzeylere, kullanıldıkları alanlara, kalınlık ve inceliklerine göre gruplandırılabilirler. Sentetik malzemeler endüstrinin gelişmesi ile daha çok çeşitlenmiştir. 1970 yıllarında PVC’ler kullanılırken 90’ların başı ve ortasına doğru yeni bir ürün arayışına girilmiş ve Polietilen-Polipropilen diye adlandırdığımız özel sentetik üst yüzeyler kullanılmaya başlanmıştır. Bugün kullanılan başlıca sentetik ürünler; PVC, Polietilen, Polipropilen, Polyester ve Özel sentetik yüzeyler olarak belirtebiliriz.
  3. Özel üst yüzeyler: Etiketlerin kullanım amaçları ve uygulanacağı yüzeyler çeşitlendikçe daha çeşidi ve özel yüzeylere ihtiyaç duyulmaya başlandı. Özel üst yüzeyler daha çok spesifik alanlarda kullanılmaktadır.
2.2.2.Tutkal
Üst yüzey ile silikon arasında bulunan etiketin uygulanacağı yüzeye yapışmasını sağlayan katmandır. Tutkallar bazlarına ve esaslarına göre ayrılırlar; su bazlı ve hotmelt tutkallar olabileceği gibi akrilik ve kauçuk esaslı tutkallarda bulunmaktadır. Bunlarda aralarında sabit yarı sabit ve sökülebilir özelliklerine göre çeşitlenmektedir.
Akrilik esaslı yapışkanların özellikleri:
a) Yüksek ısıya dayanıklılık
b) Yüksek baskı hızı
c) UVYE karşı dirençli
Kauçuk esaslı yapışkanların özellikleri:
a) Düşük uygulama sıcaklıkları
b) Apolar yüzeye iyi yapışma
c) Suya dayanıklılık
d) Pürüzlü yüzeylere iyi yapışma
2.2.3.Silikon
Üst yüzeyle bağlanan tutkalın taşıyıcıya geçişini engelleyerek diğer katmanlarla taşıyıcının ayrılabilmesini sağlayan böylece etiketin kullanım amacına uygun olarak kullanılacağı yüzeye transferini mümkün kılan bir katmandır.
2.2.4.Taşıyıcı
Etiketi oluşturan en alt katmandır. Taşıyıcı çeşitlerini başlıca üç ana başlıkta toplayabiliriz;
  1. Pergamin
  2. Kraft
  3. Film
Bunlarda gerilme direncine, basınca dayanıklılığına, kalınlıklarına ve kullanım amaçlarına göre çeşitlenmektedir. Taşıyıcılar kullanılan silikon sistemine uygun olmalıdırlar. Etiketin kullanılacağı alan, uygulanacak baskı, kesim ve yapıştırma teknikleri hangi taşıyıcının kullanılması gerektiğine karar vermek için önemli rol oynar.
2.3 Etiketin Tarihçesi
Etiket ilk olarak piskopos şapkalarındaki bant, şerit, süs gibi eklentilere verilen isimdi. Bu süs piskoposun rütbesini tanımlamaktaydı. Etiket uzun süren bir macera sonrasında artık ürün tanımlıyor. Yine de bugün bile Redhouse sözlüğünü açtığınızda ‘label’ kelimesinin karşısında mimari tanımlama olarak kapı veya pencere saçağı açıklamasını görebilirsiniz. Diğer açıklamalar ise yafta, nitelendirici isim ve cümlecik olarak karşımıza çıkmaktadır.
İlk etiketin ne zaman kullanıldığı konusunda fikir yürütmek çok kolay değil. 3 bin yıl önce bir parça papirüs üstüne ya da belki 2 bin yıl önce el yapımı kâğıt üzerine elle yazılmış etiketler ilk örnekler olabilirler. Yaygınlaşması ise daha geniş bir halk kitlesine ulaşmasını sağlayan uygun fiyatlı kâğıt üretimi ile yakından ilgilidir. Bu ilk olarak 15. yüzyılda, içindekilerin ve hatta üreticisinin kim olduğunu belirlemek için, kâğıt etiketlerin içinde ürün saklanan taşıyıcıların (kavanoz, küp, varil vs.) üzerine yapıştırılmasıyla ortaya çıkmıştır.
İlk bilinen baskılı etiketler 16. yüzyılda kumaş balyalar için kullanılmıştır. İlaçların etiketlenmesi bu zamana kadar gider. Bunlar genellikle el yazılarıydı ve genellikle her bir şişeyi ayırmak için kullanılırlardı. 1700‘lerden itibaren genel ilaçlar için baskılı etiketler kullanılmaya başlanmıştı. Basılan ilk şarap etiketleri aynı zamanlarda İtalya’da kullanılmaya başlanmıştı. 1756’da Portekiz şarabı ve 1755’te Alman şarabı vardı. Kâğıt yapımcıları belki de baskılı etiketleri kullanan ilk kullanıcılardı. Alman kâğıt yapımcısı Bemhardt 1550 yıllarında kâğıt  etiketleri kendi ürünlerini diğerlerinden ayırmak böylece rekabetten ayrı kalmak için kullanıyordu. Etiketlerin bugün de ürün rekabetinde ve raflarda çabuk göze çarpmada avantaj sağlamakta önemli işlevleri vardır. 18. yüzyılın sonuna kadar etiketler ya tamamen el yapımıydı ya da el ile tabaka halinde dilimlenmiş bloklar halinde tahta baskılar üzerine basılmıştı. 1800’lü yıllarda iki buluş kâğıtların üretiminde artışa ve grafiklerin daha etkili basılmasına yol açtı; bu buluşlar, kâğıt yapma makinesi ve litografı prensipleri idi. Kâğıt yapma makinesi Fourdrinier adlı bir Fransız tarafından ve litografi Alois Sene- felder adlı bir Bavyara’lı tarafından bulundu. Fourdriener’in kâğıt yapma makinesi kağıdın tabaka tabaka taşınması yerine sürekli akan bir ağdan taşınmasını sağlıyordu. Bu gelişmelere çok şey borçluyuz. 1830’larda etiketler paketlerde büyük miktarlarda kullanılıyordu. Etiketler el yazısı ya da el hasrayken renk ekleme imkânı da vardı fakat bu pek ekonomik sayılmazdı. İlk etiketler bazen sınırlı sayıda renkli olarak basıldı. Müzelerde mevcut olan ilk örnekler ve özel koleksiyonlar pek çok talebin siyah, kahverengi ve maviden oluştuğunu gösteriyor. Renk ayrım prensiplerini kullanarak basmak 1850‘lerde gelişmiştir. Kromolitografi olarak adlandırılır. Ama o dönemdeki renkli baskı tekniği 4 ana renk kullanımından çok uzaktı ve istenen rengi elde etmek için baskı üzerinden 12 kereden fazla geçmek gerekiyordu. El ile boyamadan biraz daha az pahalıydı. Etiketin fonksiyonu gelişmelerle bitlikte değişmeye başladı ve bu değişiklikler yeni baskı tekniklerini doğurdu. Bu dönemde etiket kullanımındaki amaç paket balya ve fıçı gibi taşıyıcıların içeriklerini tanımlamaktı. Bunları çok az kişi okumaktaydı. Bu dönemde daha çok ilaçların tanıtımına ağırlık verildi çünkü amaç karşılaşılabilecek tehlikeleri önlemekti ve asıl gerçek şuydu ki; ilaçları kullananlar çoğunlukla okumayı bilen insanlardı. Talep ile birlikte rekabet ve rekabet ile birlikte çekicilik ve estetik geldi. Amaç, ürünü diğerlerinin arasında öne çıkarmak ve dikkat çekmekti. Amaçlanan etiket satışı yeni bir şey değildi tam tersine 1800’lü yılların sonundan beri yaşanmaktaydı (Okay,2009).
Baskı teknolojisinin gelişmesiyle birlikte ortaya çıkan yenilikler etiket dizaynının bir parçası olarak iyi tasarımlar yapma ihtiyacı doğurdu. Etiket satışında bu yaklaşım çok yararlı oldu. Bu aşamanın bir parçası olarak satıcılar üretimin değerini arttırmayı amaçladılar ve bu yüzden etiket satışlara destek oldu. Bu, çifte kullanım için yapılan dizaynlar içerisinde ürün saklanan taşıyıcıya ya da etikete özendirici özellikler ekleyerek gerçekleştirildi. Tahta, seramik veya camdan yapılan saklama kapları, içindekiler tüketildiğinde evde kullanılmak üzere düzenlendi. Victorian’lar (1837-1901) koleksiyoncu insanlar olarak etiketlerin kullanıldıktan sonra kesilerek bir defterde saklanması fikrini getirdiler.  O zamanlar bu sadece çocuklara hitap eden bir düşünce değildi. Ayrıca da pek çok yaş grubundan insan bunlarla yakından ilgileniyordu. Etiketlere konulan ilginç renk ve görüntüleri insanları motive ediyordu. Bu, günümüzde kullanılanlardan pek farklı olmayan bir çeşit promosyon yöntemiydi. 1950’lerde gelişen pazarlama yöntemleri ve market anlayışı etiketlemeyi gerçekten de promosyon aracı haline getirdi. Raflarda yerini alan her bir ürün alıcısının dikkatini çekmek için çekici etiketlere bürünmeye başladı. Etiketlemedeki tüm gelişmeler alıcının ilgisini çekmek ya da belli bir ürünü satmak için değildi. Bu konudaki kanunların ilk ortaya çıkış nedeni etiket basımı için uygun olan ortamı gerçekleştirmek değil tüketiciyi korumaktı. Ürünün her safhası; kutusu, etiketi ve son olarak boş kutu 1970’de gelişmeye başlayan yerel, ulusal ve uluslararası yasalar çerçevesinde korunmaya başlandı. Pek çok örnekte etiketler yasal ve estetik istekleri karşılamak için çok çeşitlendi. Diğer örneklerde etiketler ürüne kanunun isteklerini karşılamak için yapıştırıldı. Yasalara göre bir süre sonra mevcut etiketlerin süreleri doldu ve yeniden basılmaları gerekti. Bunlar da etiket üretim endüstrisinin gelişmesini sağladı. Son elli yıl içerisinde kendinden yapışkanlı etiketlerin üretimi ve kullanımı geleneksel yöntemlerin, global gelişmenin, pazarlamaya dayalı yeniliklerin ve yeni deneme yanılma yollarının uygulanmasıyla yavaş yavaş gelişme gösterdi.
Bu gelişmeyi destekleyen dört ana faktör vardı (ESD, 2009).
a) Üretim teknolojileri, malzemenin yapısını cinsini ve kullanım biçimini etkiledi. (Örneğin, kendinden yapışkanlı, rulo, polietilen etiket ihtiyacı gibi.)
b) Pazarlamanın unsurlarından birisi olan ürünün kendi çekiciliği, etiketin üzerindeki grafik çalışmalarının artistik düzeylere doğru götürürken, baskı teknolojileri de buna paralel olarak gelişti (Flesko baskıdaki gelişmeler vs.)
c) Kanuni zorunluluklar nedeniyle bazı bilgilerin etiketler üzerine yazılması gerekti.
d) Kitlesel pazarlama, süpermarketler ve barkod ihtiyaçları nedeniyle, bu tür bir pazarlama yöntemi etiketler olmadan gerçekleştirilemez bir hal aldı.
Etiket başka bir anlamda ürünün kimlik kartı oldu. Bu kimlik kartını yanında taşımayan bir ürünün de tüketiciyle tanışma olanağı kalmadı. Tabii ki, etiketler bunun dışında da pek çok yerlerde kullanıldılar. Aşağıdaki kullanım alanları sınıflandırması, belki de farkında olmadan etiketlerle ne kadar çok içi içe yaşadığımızı kanıtlıyor. Tabii ki, etiketler bunun dışında da pek çok yerlerde kullanıldılar. Aşağıdaki kullanım alanları sınıflandırması, belki de farkında olmadan etiketlerle ne kadar çok içi içe yaşadığımızı kanıtlıyor (ESD, 2009).
2.4.Etiketlerin Kullanım Alanları
Etiketlerin kullanım alanı çok geniştir. Biz tüketici olarak insanlar, satın aldığımız tüm mallarda mutlaka etiket bulunmaktadır. Birçok insan farkında olmasa da bu etiketler ürünlerle ilgili önemli bilgiler vermektedir. Etiketler aynı zamanda ürünlerin barkotlarını basmak içinde kullanılmaktadır. Etiketler üretim, pazarlama, satış aşamasında kullanılmakla birlikte, aynı zamanda herhangi bir işin belli zamanlarında gerekli olduğu içinde kullanılabilir. Yani demek istediğimiz şu; bazı etiketlerin ürünlerin üretim aşamasında kullanılırken, bazı etiketlerde ürünle ilgili o anki bir uyarı yada bilgiyi vermek için kullanılır. Üretim ve satış aşamasında kullanılan etiketler nispeten daha dayanıklı etiketler iken, çok daha kısa süreli kullanılacak olan etiketlerin kalitesi ve dayanıklılığı daha düşük olur.
Örneğin, bilgisayar teknik servislerinde, beyaz eşya teknik servislerinde arızalı ürünler üzerine yapıştırılan etiketler daha kısa ömürlü olmaktadır. Bundan da anlayabileceğiniz gibi, etiketlerin kullanım alanlarına ve kullanım amaçlarına göre etiket çeşitleri bulunmaktadır.
Çok fazla iş ve sektör bulunduğundan dolayı buna göre de çok fazla etiket çeşitleri ortaya çıkmıştır ve aşağıda verilmiştir.
  1. İçine ürün konulan taşıyıcılar ve gıda paketleri üzerinde (Yiyecek paketleri).
  2. Reklam sektöründe (Bugün otobüsler üzerindeki reklamlar bile etiketten yapılmışlardır).
  3. Elbiselerde, marka belirten örme etiketler ve yıkama talimatları.
  4. Yazıcılarda kullanılan adres etiketleri.
  5. Koleksiyon etiketleri (örneğin çikletlerden çıkanlar).
  6. Süreç izleme etiketleri (Üretim veya satışta).
  7. Kanuni zorunluluklar veya kalite bildirim ihtiyaçlarını gideren etiketler.
  8. Rozetler.
  9. Arabaların üzerindeki işaretler.
Günümüzde, boyanabilecek ve yazılabilecek her atandaki bilgiyi çabuk yerleştirmek ve değiştirebilmek amacıyla, doğrudan boya kullanmak yerine etiket kullanılmaya başlandı. Bu etiketleri yüzeyle birleştirebilmek için önceleri tutkal türü malzemeler kullanılırken, zaman içerisinde kendinden yapışkanlı ve hatta uygulama makinelerine uygun olan rulo kendinden yapışkanlı etiketler üretilmeye başlandı.
Kauçuk bazlı ilk basınca duyarlı yapışkan 1845 yılında Dr. Henry Day tarafından geliştirildi. Yüzeye uygulanan ufak bir basınçla yapışma gerçekleşebiliyordu Bu tür yapışkan hemen tıp alanında kullanılan bantlara uygulandı. Daha sonra, elektrik bantları, selefon banttan ve maskeleme bantlarında da kullanılmaya başlandı. İlk uygulamalarda koruyucu bir taşıyıcı malzeme kullanılmadı.
Çeşitli baskı teknolojileri kullanılarak önce kâğıt daha sonra sentetik malzemeler üzerine baskı yapıldı ve bu etiketler/bantlar değişik ürünlere yapıştırıldı. Taşıyıcılı bant uygulamasını ise Stan Avery’e borçluyuz.(ESD, 2016)
Akılda tutulması gereken, yapışkanlı etiket endüstrisinin ilk gelişiminin ve hızlı büyümesinin tek bir yeniliğe değil, etiketlerin bir arada üretilmesine, istenilen ebatta kesilmesine, tekrar sarılmasına, rulodan ürüne otomatik olarak yapıştırılmasının sağlanmasına bağlı olmasıdır. Baskı teknolojisi son aşamasında dijital baskıya ulaşınca, az sayıda ve çok değişkenli etiketleri de kolaylıkla üretme imkânı ortaya çıktı Bu imkan son yıllarda reklam sektöründe oldukça iyi bir biçimde kullanıldı. Etiket sektöründe ise her geçen gün baskı hızlan artmakta baskı kaliteleri gelişim göstermektedir. Bu çalışma etiketin gelişimini, nasıl bir endüstri haline geldiğini, bunu oluşturan koşullan, emeği geçenleri tarihsel bir sırada anlatmaktadır Ayrıca bu gelişimin Türkiye’de nasıl oluştuğu da ilk kez bu çalışmada kapsamlı olarak ortaya konmaktadır. Son yıllarda sektörde artan bir ivmeyle yenilikler yaşanmakta ve yeni ihtiyaçlar yeni çözümleri doğurmaktadır Bu nedenle sektörün geleceğini bekleyen gelişmeler yer almaktadır. Yaşam kalitemizi yükseltirken iyi korunmuş, bize zararlı olmaktan uzak bir biçimde paketlenmiş, iyi tanımlanmış ve albenisi olan, hatta ilk kullanımından sonra bile işimize yarayacak türde ambalaj ve etiketler için duyduğumuz ihtiyaç giderek artmaktadır. Şimdi ürünün kimliği olan etiketin ve de özellikle kendinden yapışkanlı etiketin serüvenini hep birlikte izleyelim.
Başlıca etiket çeşitleri şunlardır:
  1. Eco Termal Etiket
  2. Semi Termal Etiket
  3. Lamine Top Termal Etiket
  4. Termal Karton Etiket
  5. Hamur Etiket
  6. Vellum Etiket
  7. Kuşe Etiket
  8. Farma Etiket
  9. Chromolux Etiket
  10. Termal Transfer Etiket
  11. Opak Polietilen Etiket
  12. Opak Polipropilen Etiket
  13. Şeffaf Polietilen Etiket
  14. Şeffaf Polipropilen Etiket
  15. Data PE Etiket
  16. Slwmat Etiket
  17. Whitemat Etiket
  18. Glosswhite Etiket
  19. Floresan Kâğıt lı Etiket
  20. Gold Kuşe Etiket
  21. Metalize Kuşe Etiket (Üst Yüzeyi Metalize Kâğıt )
  22. Metalize Kuşe Etiket (Yapışkan Yüzeyi Metalize Kâğıt )
  23. Metalize Plastik Etiket
  24. Güvenlik Etiketi (Kırılgan Etiket)
  25. RFID Etiket
  26. Care Label (Japon Akmaz)
  27. Saten Etiket (İpek Asetat Etiket)
  28. Tyvek Etiket
  29. Non Woven Etiket

 

 
3.ETİKET SEKTÖRÜNDE KULLANILAN TEKNOLOJİLER

3.1.Kalıp İçi Etiketleme Teknolojisi
Kalıp içi etiketleme teknolojisine uygun enjeksiyon kalıbının dişi veya erkek kısmına yine kalıp içi teknolojisine uygun etiket kullanılarak plastik ürün elde edilme işlemine Kalıp İçi Etiketleme denir. İşlem olarak, önceden görsel baskısı yapılıp ürün formunda kesilmiş polyproplene (PP) film enjeksiyon kalıbının içine yerleştirilir. Daha sonra kalıp içerisine verilen erimiş durumdaki PP’nin etiket ile birleşmesiyle elde edilen işleme de Kalıp İçi Etiketleme denir. Yine piyasada yaygın ismi ile IML (in mould labelling) etiketleme ismi yaygın olarak kullanılmaktadır.
Kalıp içi etiketleme, plastik ambalaj ürünlerinin (kap olabilir, kapak olabilir) etkili ve hızlı bir şekilde etiketlenme şeklidir. Tek bir etiket ile renkli, görsel değeri yüksek, baskı kalitesi yüksek ve çözünürlüğü yüksek plastik ambalaj kalıp içi etiketleme ile kolayca elde edilebilmektedir.
Kalıp içi etiketleme, plastik ambalaj sektöründe en son yeniliklerden biridir. Türkiye’de yaygın olarak son 10 yıldır kullanım alanına sahiptir. Daha önceleri plastik ambalajlar ofset baskı tekniği ile desenlendirilirken artık ofset baskı tekniği yerini kalıp içi etiketleme teknolojisine bırakmaktadır.
Pazarlama anlamında cazip kılıcı olan kalıp içi etiketleme aşağıdaki sektörlerde kullanım alanına sahiptir; Gıda ambalajlarında, Boya ambalajlarında, Kozmetik ürünlerin ambalajlarında, Ev eşyası ürünlerinde, Çocuk oyuncaklarında, Beyaz eşya ürünlerinde kullanılmaktadır.
Etiket üzerine yapılan ofset baskı tekniği ile elde edilen yüksek baskı çözünürlüğü ve plastik ambalaj ürününün tüm yüzeylerini dekore edebilir olmasıyla ürünün satış raflarında farkındalığını arttırır. Isı ve nem oranındaki ani değişimlere karşı yüksek dayanıklılık gösteren bir teknoloji olmasından dolayı gıda sektöründe hijyenik gereksinimleri karşılamak adına yüksek performans elde edilir. Düşük enjeksiyon adetlerinde kalıp içi etiketleme uygulanabilmesi ambalaj stok maliyetinde ve fiziki stoklarda kullanıcıya avantaj sunar. İlave
 
bir işleme alınmadığı için gıda ve boya sektöründe kalıp içi etiketleme teknolojisi ile temiz, hijyenik plastik ambalajlar üretilmesi mümkündür. Kuru ofset ya da yapışkanlı etiket kullanımına göre çok daha kısa üretim süresi sayesinde maliyet üstünlüğü sağlar. Çevre dostudur. Aynı plastik kap; farklı etiketler ile dekore edilebilir olduğu için tek bir kalıp ile farklı ürün gruplarına hitap etme olanağı sağlar.
Kalıp içi etiketlemenin oluşabilmesi için aşağıdaki öğelerin bir arada bulunması gerekmektedir;
  1. Plastik enjeksiyon makinesi
  2. Kalıp içi etiketlemeye uygun enjeksiyon kalıbı
  3. Kalıp içi etiketleme robotu
  4. Etiket
  5. Plastik hammadde
1990’lı yılların başlarında dünyada uygulanmaya başlanan kalıp içi etiketleme teknolojisi, kalıp, robot, enjeksiyon makinesi ve etiket parametrelerinin birbirleri ile uyumlu şekilde olmaları neticesinde en doğru çözümü vermektedir. Kalıp içi etiketleme teknolojisine uygun kalıpta dikkat edilmesi gereken başlıca özellikler:
  1. Soğutma sisteminin çok iyi olması
  2. Kalıpta kullanılan malzemenin seçimi
  3. Etiket şekline ve ürüne göre kalıp dizaynının yapılması
  4. Sıcak yolluk sistemi ve ısı kontrol sisteminin seçimi
  5. Kalıp içi etiketleme (IML) teknolojisine uygun robot teknolojisi
Kalıp içi etiketleme robotu, plastik ambalaj üretim sektöründe kullanılan bir otomasyon şeklidir. Bu otomasyonda magazin haznesinde bulunan IML özellikli etiket, transfer ünitesi tarafından alınır, transfer ünitesindeki etiket dummy üzerine yerleştirilir, robot kolu enjeksiyon kalıbının içerisine girerek etiket kalıp üzerine bırakır, diğer tarafta çıkan ürün, ürün alma sistemi ile alınır, robot kolu enjeksiyon kalıbının içinden çıkarak referans konumuna geri döner, ürün alma sistemi ürünü dizme ünitesine teslim eder ve ürünler konveyöre dizilir. Kalıp içi etiketleme (IML) robotlarında en iyi tasarımlarla en verimli çalışmayı sağlamaktadır. Bu nedenle kalıp içi etiketleme robotları son yıllarda gıda, kozmetik, boya, otomotiv, beyaz eşya sektöründeki firmaların dolayısıyla plastik enjeksiyon yoluyla ürün üreten firmaların her geçen sene daha da tercih ettiği bir sistem olmaktadır. Günümüzde tüketim hacminin baş döndürücü artışı ve beraberinde gelişen üretim standartları endüstride hızı, kaliteyi, hijyeni ve minimum maliyeti ön plana çıkarmıştır, kalıp içi etiketleme robotları tam da bu noktada büyük bir boşluğu doldurmuştur. Üretilen ürüne göre çeşitli tiplerde yapılan bu robotlar tamamen müşteri odaklı ürünler olup müşterinin ihtiyacına göre mühendislerce yüksek teknoloji ile şekillendirilirler. Örneğin kâse (kap, gövde) robotu yapılırken, son kullanıcı taban etiketlemesi yapacak mı? Kâsenin geometrik şekli nasıl olacak? Kalıp kaç gözden oluşuyor? Bütün bu parametreler robotun tasarımı sırasında sürekli göz önünde bulundurulur. Bu yüzdendir ki bu ürünlerin tam olarak tek tipte standardize edilmesi mümkün değildir. Kalıp içi etiketleme robotu kolay tanınabilmesi için en baz model göz önüne alındığında aşağıdaki bölümlerden oluşmaktadır; (GÜRAY K, 2016)
  1. Etiket magazin ünitesi
  2. Etiket transfer ünitesi
  3. Robot ana kol
  4. Robot ana aksı
  5. Dizme ünitesi
  6. Konveyör
İşlem aşamalarının daha da geliştirilmesi için opsiyonlu olarak kalıp içi etiketleme robotlarında aşağıdaki bölümlerde bulunmaktadır;
  1. Ürün çevirme ünitesi
  2. Kamera kontrol ünitesi
  3. Kulp takma ünitesi
  4. Hatalı ürün ayıklama ünitesi
  5. Bir kalıp içi etiketleme robotunu öne çıkaran birtakım özellikler vardır. Bunlar;
  6. Robotta kullanılan servo sistem ve sayısı
  7. Kullanılan pnömatik sistem
  8. Kullanılan lineer sistem
  9. Vakum sistemi
  10. Statik sistemi
  11. Şase sistemi

 

3.2.Tazelik Ölçen Etiketler
Akıllı etiket, “Time-Temperature Indicators-TTI”, tazelik indikatörleri genellikle gıdaların depolanması sırasında meydana gelen mikrobiyolojik bozulmalara bağlı oluşan metabolitlerin tespiti esasına dayanan sistemlerdir. Raf ömrü süresince fiziksel veya kimyasal reaksiyonlar sonucu tazelikte meydana gelen kayıplar ve bu kayıpların belirlenmesinde indikatörlerden yararlanılıyor. Metobolitler ürün tipi, ambalaj, depolama koşullarına bağlı olarak değişir. Çeşitli et ürünlerinde depolama sırasında mikrobiyal bozulmayla üretilen uçucu bileşenlerin varlığında pH değerinin değişimine bağlı olarak renk değişimi oluşuyor. pH İndikatörler hassas mürekkepler olarak kullanılan birçok kimyasal renklendirici mikrobiyal üreme sonucu açığa çıkan CO2‘in göstergesi olarak kullanılıyor. Sülfürlerle, ambalajlanmış et ürünlerinde bozulma sonucu oluşan bir bileşik olmakla birlikte miyoglobin ile çeşitli tonlarda renk verir ve bu özelliği ile H2S bileşiğine duyarlı tazelik indikatörünün gelişimini sağlar (Akın ve diğ., 2011).
Dış ortam koşulları ve gıda ambalaj malzemesinin tepe boşluğu gazları, pH değişmeleri sayesinde ürünün kalite durumu hakkında bilgi veriyor. Gıda ürünün ambalaj içinde bulunduğu sürede; sıcaklık, mikrobiyal bozulma, fiziksel şok, proteinlerin hidroliz, zaman sıcaklık, mikrobiyal üreme, kontaminasiyon, mikrobiyal bozulma, renklendirici pigmentlerin pH’tan dolayı renk değişimi ve ayrıca gıdanın hidroliz sonucunda pH düşüşlerine bağlı olarak renkler değişiyor. Bu renk değişimi, ambalajlanan gıda hakkında son kullanıcıya bilgi veriyor. Bu yüzden akıllı etiketler olarak da anılıyor.
  1. Enzimatik akıllı yapışkan etiket dört katmadan oluşmaktadır:
  2. Üst katman pencereli 120 mikron koronalı polyester 120 mikron film
  3. Hijyenik yapıştırıcı tabaka
  4. Enzimatik biyolojik mürekkep
  5. Hijyenik silikon taşıyıcı yüzey
Kimyasal enzimatik akıllı yapışkan etiket, indikatör (kimyasal enzimatik’te hidroliz 8-12 kcal/mol) yapıda bulunuyor. Akıllı etiket tazelik indikatörü üretim tarihinden itibaren 21°C 3 ay tazeliğini muhafaza ediyor. Ambalaj ve gıda üzerindeki teması neticesinde 2°C – 21°C’de 520 saat süreyle ürün üzerinde yapısını muhafaza ediyor. Gıda üstü 500 saatten sonra biyolojik akıllı etiket daha fazla kullanılamamaktadır.
Akıllı enzimatik etiketlerin ortasında bulunan “elips nokta” yeşil olduğunda ürün tazedir; Pakette pH ve bakteri seviyesi arttıkça etiket önce (mora döner, daha sonradan kirli sarıya döner ki bu ürünün daha fazla kayacağını gösterir. Geliştirilen akıllı etiketin iç kısmında bulunan ve doğada yüzeyine temas eden özel enzimatik mürekkebi tetiklemek için değişimi içerir ve ürünlerin daha etkin kullanımı için yardımcı olabir atık azalır. Öte yandan yiyecek sektörü için, şu anda sıcaklık değerleri belirten (sıcak veya soğuk), tazeliğinin devam etmesine ve küflenmeyi engellemesine, korunmasına yardım eden ve diğer bozulmalar; örneğin anti-mikrop önleyici, oksijeni absorbe eden ve ürünlerin tazeliğine, pişkinliğine veya ürünler için bozulmasını belirten yeni seri akıllı etiketler vardır (Akın ve diğ., 2011).
3.3.RFID Etiketler
İngilizce “Radio-Frequency IDentification” tanımının baş harflerinden adını alan RFID, küçük bir çip ve anten içeren küçük devrelere sahip bir elektronik cihazdır. İçerdiği çip genellikle 2,000 byte veya daha azı kapasitesinde bilgi içerebilir. RFID teknolojisi, adından da anlaşılacağı gibi, radyo frekansı kullanarak nesneleri tekil ve otomatik olarak tanıma yöntemidir.
RFID, temel olarak bir etiket ve okuyucu olmak üzere iki kısımdan oluşur. Bunlara ayrıca RFID yazıcısı, RFID anteni, sistemin kullanacağı yazılımı da ekleyebiliriz. Bir RFID etiketi çip, güç kaynağı ve antenden oluşmaktadır. Etiket, bu sayede RFID okuyucularıyla iletişim kurabilir ve veri aktarıp alabilir. RFID etiket, okuma alanına girdiğinde okuyucu tarafından algılanır ve çipinin kendi koduyla birlikte içinde kayıtlı bilgileri anteni vasıtasıyla okuyucuya kablosuz ve temassız olarak gönderir. Enerjiyi alma yöntemine bağlı olarak, etiketler temelde aktif ve pasif olmak üzere ikiye ayrılır. Aktif RFID etiketlerde, iletişim ve işlem için enerji kaynağı bulunurken, pasif RFID etiketler gerekli enerjiyi okuyucudan alırlar. Okuyucunun çiple haberleşmesini RFID etikette bulunan anten sağlar. RFID çiplerin kendilerinin tekil bir kimlik kodu vardır (unique ID code) ve içine tanınmak istenen nesnelerle ilgili her türlü bilgi kaydedilebilir. RFID çiplerin bellek kapasiteleri uygulamaya/ihtiyaca göre belirlenebilmektedir. Nesnelerin ismi, ürün kodu, vb. bilgiler en fazla 1K seviyesinde bellek kapasitesiyle çözülebilmektedir. Yüksek bellek kapasitesi, nesne hakkında çok fazla bilgi yüklenmek veya uygulamaya bağlı olarak nesneleri izleme veya takip bilgilerinin sürekli kaydedilmek istendiğinde gerekli olmaktadır. RFID çiplerin kopyalanması oldukça zordur. Her çipin üretici tarafından belirlenmiş bir tekil (unique ID number) kimlik numarası/kodu vardır. RFID etiketlere birden fazla koruma seviyesi koyulabilmektedir. Güvenlik teknolojileri kullanılarak çip içindeki bilgilere erişim engellenebilmekte, çip kilitlenebilmekte veya kullanılamaz hale getirilebilmektedir.

 

3.3.1. RFID Etiketlerin Kullanım Alanları
RFID teknolojisi birçok sektörde kullanılabilir. Büyük alışveriş merkezlerinde, zincir marketlerde, hayvan takiplerinde, havayolları-kargo şirketlerinde kullanılan örnekleri vardır. Bu teknoloji ile şirketlerin avantajları; zamanla azalan insan gücü maliyeti, otomatikleştirilmiş stok kontrolü, ürün takibi ve anında ulaşılabilen envanter bilgisidir. Ayrıca RFID sayesinde şirketlerin iş süreçleri hızlanacak ve ihtiyaç duyulan gelişmiş raporlar hızlı ve doğruluğu yüksek bir şekilde oluşturulabilecektir. RFID teknolojisi ayrıca sensörler ile birlikte de yürütülebilen bir teknolojidir. Şirketler; sıcaklık, hareket, radyasyon ölçen sensörlerle RFID etiketlerini birlikte kullanılarak çeşitli uygulamalar geliştiriyorlar. Örneğin, RFID etiketleri tedarik zincirindeki hareketli kutuların uygun sıcaklıkta olup olmadığını kontrol edebilir.

 

3.3.2. RFID Teknolojisinin Avantajları
Geleneksel olarak, üretimdeki odak kesikli üretim üzerinedir. Seri üretimin olmadığı bu üretim şekli, yavaş olduğu gibi teknolojiden de uzaktır. Günümüzde ise Endüstri devrimiyle, endüstrinin dijitalleşmesi hedeflenmektedir ve bunun için çeşitli teknolojiler kullanılmaktadır. Tahmin edildiği üzere böyle bir teknoloji, endüstriyel uygulamalarda yerini almış bulunmakta ve hızlıca da kullanım alanı genişlemektedir. Hatta RFID teknolojisinin ilk kullanım alanı endüstriyel uygulamalardır. Bu tür uygulamalarda çoğu zaman mevcut endüstriyel makinalar ile RFID okuyucuların entegre edilmesi sayesinde otomasyon sistemine RFID teknolojisinin de katılması amaçlanmıştır.( Yelis ve İtfaiye, 2016).
RFID teknolojisinin Endüstri ile bütünleştiğinin en güzel örneklerinden birini Bosch Bleichach Tesisinde görebiliriz.  RFID ve MEMS teknolojisi kullanan bu tesiste ürünler depo değişikliğinde veya taşınma esnasında üzerlerinde bulunan RFID sistemler vasıtası ile stok takibi ve kontrolü otomatikleşti ve zamandan ciddi oranda tasarruf sağlandı. Diğer bir taraftan kullanılan makineler, üzerlerinde bulunan sensörlerden alınan bilgiler ölçülüp analiz edilerek makine ve yedek parka ömürlerinin optimizasyonu sağlanıyor. Standardize edilmiş olan bakım ve tamir süreçleri ile %100 doğruluk ve takip sağlanabiliyor. Makinelerde trendler takip edilerek olması gerekenden farklı bir durum ile karşılaşıldığında doğrudan saha operatörüne bilgi aktarılabiliyor. Takip edilen trend benzer diğer trendler ile karşılaştırılıp olası problemin ne olduğu tespit edilebiliyor. Operatöre yapması gereken düzeltmeler sistem tarafından görsel videolar veya talimatlar ile anında ulaştırılabilir ve operatörün uzman bir servis personeli gibi sorunu çözmesi sağlanıyor. Farklı durumlarda uygulanan çözümler globaldeki veri bankasına gönderiliyor ve dünyanın her yerinde karşılaşılacak benzer problemlerin çözümüne katkı sağlanıyor. Herhangi bir tesiste nedeni bilinmiyor ve anlık çekilen videolar ile uzaktan talimatlarla arızanın kaynağı bulunup sorun giderilebiliyor.
Endüstri alanında çalışan büyük gruplardan biri olan SAP firması da RFID teknolojisini kullanmaktadır. Hannover Fuarı’nda üretim ile IT’nin entegre olabildiğini sundukları projelerle gösterebildiler. Projede işlenecek olan parça kendi içinde üretim parametrelerini barındırıyor. Yani parça ne olduğunu ve üzerinde ne gibi işlemlerin hangi yöntemlerle gerçekleştirilebileceğini biliyor. Fabrikadaki üretim aşamalarından geçerken RFID teknolojisi ile makinelerle haberleşebilen parça, bulunduğu noktalarda hangi işlemlere tabi tutulacağını bildirerek kendi üretimini sağlayabiliyor.  Bu sayede aynı hat üzerinden tanımlanan standartlarda ve istenen miktar kadar birçok farklı ürün aynı anda üretilebiliyor.
Fabrikalarda üretimde kullanılan makinelerin kendi başına RFID ile uyumlu olması yeterli değil tabii ki. Aynı zamanda bakım ve ölçüm ekipmanlarının da RFID ile uyumlu olması gerekiyor. Makine bakımı konusunda portatif el aletleri üreten Prüftechnik bu sene RFID uyumlu bir Lazerli Kaplin ayar cihazını piyasaya sürdü. Bu cihaz şimdiye kadar alışılmışın dışında bir süreç yürütülmesini sağlayacak gibi görünüyor. İçinde bulunan RFID okuma ünitesi ve buluta bağlanabilme özelliği ile cihaz hem tesislerin bakım süreçlerini hızlandırıyor hem de raporlamaların doğru ve akıcı ilerlemesini sağlıyor. Örneğin, titreşim analizleri neticesinde makinelerde hizasızlık tespit edilip hizalanma yapılması rapor edilmişse bu talimat buluta aktarılabiliyor; makine adı, konumu ve teknik verileri bulut aracılığı doğrudan lazerli kaplin ayar cihazına gönderilebiliyor. Cihazın üzerinde talimatı algılayan operatör, makinedeki RFID sisteminden doğru makinede olduğunu anlıyor. Gerekli ölçümleri alıp el aletinin direktifleri doğrultusunda hizalamayı gerçekleştirebiliyor. Yapılan düzeltme anında raporlanıp bulut sistemi üzerinden bakım yöneticisine gönderilip görevin tamamlandığı bilgisi işleniyor ( Yelis ve İtfaiye, 2016).

 

3.3.3. RFID ve İnsan Sağlığı
Son olarak RFID cihazlarının sağlığa zararlı olup olmadığı konusuna gelirsek, etiket ve antenler ile ilgili sağlık konusunda bir sorun olmamaktadır. Sağlığı etkileyecek etken okuyucuların ürettiği çıkış güçleridir. Bu bağlamda, pasif ya da aktif herhangi bir etiketin yüklendiği zaman yaymış olduğu enerji insan sağlığı için zararlı kabul edilmemektedir. Ancak, okuyucular için dünya üzerinde bazı standartlar vardır. Ülkemizde de Telekomünikasyon Kurumu’nun regüle ettiği bazı kurallar dahilinde okuyucuların güçleri belli seviyelerde olmalıdır. Örneğin, şu anda Avrupa Birliği ülkelerinde satılmakta olan ve ETSI 302-208 standartlarına uygun üretilmiş UHF okuyucuları 2W’ye kadar güç üretmektedirler. Bu sınır, Avrupalı karar vericiler için güvenlik sınırları dahilindedir. (ESD,2014)

 

 
4. RFID ETİKET ÜRETİM SÜRECİ
4.1. RFID Etiketin Üretimi
4.1.1. Üretim Sipariş Talebinin İşleme Alınması
Bu çalışmamızda üretim tesisi olarak Özel Bir Etiket firmasını ele aldık 2001 yılında kurulmuş olan Hong Kong merkezli 189 çalışanı olan İstanbul’da üçüncü büyük fabrikası bulunan bir firmadır. Müşterileri arasında Adidas, Wallmart, Decathlon gibi büyük ve global firmalar bulunmaktadır. Ürün gamlarında Dokuma, Termal Baskı, Mürekkep Baskı ve RFID etiketleri bulunmaktadır. Aşağıda bir RFID etiketin üretim aşamalarını inceleyeceğiz.
RFID etiket siparişi Microsoft Axapta Platformu Kullanılarak gelen sipariş formları Şekil 4.1 ‘deki gibi bir çıktı üzerinden işleme alınır.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 4.1. Sipariş Formu
İlgili sipariş numarası ERP (Microsoft Axapta) programında barkod okuyucular veya elle girilerek bulunur. Şekil 4.2’ örnek gösterilmiştir.
 
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 4.2 Axapta Sipariş Ekranı
İlgili ekranda ürünün ne zaman üretim alanından çıkacağı ilgili operatör tarafından hesaplanarak ERP programına girilmektedir. Bu firmanın ürün teslim tarihi en erken 14 gün olarak belirlenmiştir bu sebeple her gelen siparişi 14 gün sonra teslim olacak şekilde programa güncellemektedirler. Ürün teslimi ile ilgili öğrendiğimiz bir diğer nokta ise her gelen siparişi karşılaştıkları veya karşılaşabilecekleri ürün sipariş iptali veya müşteri tarafından değişikliği söz konusu olmasına karşın 1 gün bekletmektedirler. Bir gün bekledikten sonra siparişi işleme almaktadırlar. İlgili ekranda ürün teslim tarihini girdikten sonra ve ürünle ilgili kullanılacak hammadde ve yarı mamül miktar ve tiplerini yine ilgi ekrandan girdikten sonra ürünle ilgili iş emri üretici operatöre Şekil 4.3 ‘de gösterildiği üzere teslim edilmektedir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 4.3 RFID Etiket İş Emri
İş emrini inceleyecek olursanız iş emri içerisinde etiket sipariş numarası, etiket boyutları, hangi firmaya üretileceği, etiket içerisindeki materyaller ve etiketin resmi gibi bilgiler bulunmaktadır bu bilgilerle oluşturulan iş emri formu üretici operatöre verildiğinde operatör aşağıdaki başka bir istasyon ve program yardımıyla ürünü üretim bandına alır.
4.1.2.Sipariş Talebinin Üretim Bandına Alınması
Sipariş formu ERP ekranlarında hammadde ve teslim tarihleri girildikten sonra yine Şekil 1.3 RFID Etiket İş Emri formuyla üretici operatöre gelir operatörün üretim alanı Şekil 4.4’deki gibidir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 4.4 RFID Etiket Üretim Alanı
Operatörün üretim alanında etiketleri basacağı printerlar ve bir bilgisayar bulunmaktadır. Bilgisayar üzerinden girilen iş emirleri printerlara gönderilmek vasıtasıyla ürünler üzerine baskı yapılmaktadır. Üretim alanında antistatik kaplama, eletrostatik eldiven ve RFID etiketlerinin dış ortamdan etkilenmesini önlemek adına önlemler bulunmaktadır. İş emrinin girildiği ve yazıcılara gönderildiği ekran Şekil 4.5’deki gibidir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 4.5 RFID etiket yazdırılması
İş emrinde yazılan sipariş formu numarası internet üzerinden oluşturulan bir platform üzerine gönderilir bu platform artwork adını verdikleri ürünün printer üzerindeki ebatlarını, renklerini, boyutlarını içeren yazdırma dosyası haline getirilir. Bu yazdırma dosyası haricinde bir excel dosyası daha oluşturulur ki bu dosyada adet ve miktar bilgileri ve beden bilgileri yer almaktadır. Üretim operatörü artwork dosyasını printerlara göndermek vasıtasıyla ürünleri printerdan yazdırmaya başlar. EPlatform adını verdikleri bu ortam sayesinde ürün operatörü ilgili siparişi üretmek için gerekecek tüm dosyaları Şekil 4.6’daki gibi zip(sıkıştırılmış dosya formatı) halinde elde eder.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 4.6 EPlatform Ortamı
EPlatform sipariş formu oluşturulurken kullanılan ERP ortamı ile senkronize olarak çalışmaktadır. Sipariş formunun hammadde ve teslim tarihi girilip onaylandıktan sonra EPlatform üzerine sipariş için artwork oluşturma emri otomatik olarak düşer. Şekil 4.7 de gösterilen Print Cell Lite prgramı ile operatör bu zip dosyasını açar , program yorumlanabilir hale getirir ve basılacak printer seçildikten sonra ürün üretimi tamamlanmış olur.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 4.7 Print Cell Lite

 

4.1.3.Ürün Üzerine EAN Kodlarının Yazılımı ve Kontrolü
Üretilen RFID etiketi boş bir etikettir ve üzerine sadece ona özel bir adresleme ve kodlama yapılması gerekir ve bu adresleme eşsiz dünya üzerinde başka hiçbir etikette olmaması gerekmektedir. Bu işlem ürün üretim bandından çıktıktan sonra adresleme bandı üzerinde radyo frekans dalgaları ile kodlama yapan istasyonlar sayesinde olur. Kodlama istasyonu görünümü Şekil 4.8’deki gibidir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 4.8 Kodlama İstasyonu
Kodlama istasyonu bir adet kodlayıcı anten ve bir adette bu kodların yazılıp doğruluğunu kontrol eden okuyucu anten den oluşmaktadır. Kodlayıcı anten 24 karakterlik sadece SML şirketine ait olan kodları boş RFID etiketler üzerine kodlarken okuyucuda bunun kodlandığını ve kullanıma hazır hale geldiğini teyit eder. İlgili kod sadece bir sefer yazılabilir ve kodlanabilir herhangi bir şekilde yanlış yazılan kodlar geri silinemez veya geriye alınamaz dolayısıyla hata durumlarında etiketler çöp haline gelir buna da fire adını vermektedirler. Bu fireler operatörler tarafından ilgili amirlerine bildirilmekte ve ERP programlarına ayrıca girişi yapılmaktadır. Şekil 4.9’da örnek EAN Kodu gösterilmiştir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 4.9 EAN Kodu Örneği
EAN (UPC sisteminden türetilmiş bir barkod sistemidir) kodları her bir etiket için eşsiz ve değişiktir ve o etiketin kimlik numarasıdır. Şekil 4.9’daki program sayesinde hem kodlar etiket şeritlerine yazılır hem de geçerliliği kontrol edilir herhangi bir hata veya aksi durumda operatörü uyararak her bir etiketin sorunsuz bir şekilde kodlanıp paketlemeye hazır hale getirilmesi sağlanmaktadır. Bu üretim bandında da anti statik kaplamalar ve önlemler alınmaktadır çünkü RFID etiketleri anti statik olmayan ortamlardan etkilenebilir bozulabilir. Tüm üretim alanı anti statik ortamdır. Şekil 4.10’da bir diğer EAN kodu örneği gösterilmiştir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 4.10 EAN Kodlama ve Kontrol Bandı

 

5. STOK YÖNETİMİNDE RFID ETİKETLEME KULLANIMI
Lojistik alanında insan yerine daha sistematik bir şekilde işlemlerin gerçekleştirebilmesi için RFID (Radyo Frekanslı Tanıma Sistemleri) günden güne daha sıklıkla kullanılıp lojistik sektörüne hizmet veremeye başlamıştır. Sistemli ve etkin bir şekilde hayata geçirilmesiyle firma mevcutlarının daha etkin bir şekilde kullanılmasına imkan vermesi, şirket kaynakları üzerinde anlık kontrol ve değişikliğe imkan vermesi, nakliye ve kargo süreçlerinin daha hızlı ve güvenilir bir şekilde yapılmasına destek olması açısından RFID teknolojisi lojistik sektörünün temel ihtiyaçları arasında girmiştir.
   RFID teknolojisi ile birlikte şirketin ihtiyacı olan veriler insan müdahalesine gerek kalmadan otomatik, sistematik ve hızlı bir şekilde elde edilip firma hizmetine sunulabilmektedir. Düşük hata payları ile işletme kalitesi yükselmektedir. RFID teknolojisinin yanında RFID ile entegre olan ERP sistemleri ile RFID teknolojisi bir bütün halinde şirkete uyarlama sürecini tamamlamış olur.
Bu bölümde bir kargo firmasının mevcut iş ve süreçlerini , stok takibini nasıl yönettiğine dair bir model incelenecektir.RFID teknolojisi kullanan bu firmanın ürünlerini topladığı 2 adet deposu bulunmakta ve bu depolardan sevkiyat işlemleri yapılmaktadır. Günde ortalama beş tır bu depolardan aldığı ürünleri gerek kara gerekse havayolu ile taşımak üzere sevk etmekte bu sevk ve idare işeri için en az insan çabası gerektiren sistematik bir çözüm kullanmaktadır. Bu çözümleri inceleyeceğiz. Firma dağıtım sistemi Şekil 5.1’ de gösterilmiştir.

Şekil 5.1 Firma Dağıtım Sistemi

 

 
5.1 Firma Tanıtımı
Özel Havayolları Yolları Kargo firması İstanbul’da merkezi bulunan bir kargo havayolu şirketidir. Filosunda bulunan üç A310-300 kargo uçağı ile faaliyet göstermektedir. Filosunda üç uçak vardır ve toplam taşıma kapasitesi 150 tondur.Hizmet çeşidinde müşterilerine, “özel isteğe bağlı olarak uçak kiralama , diğer havayollarına ekibi ile uzun dönem uçak kiralama  ve tarifeli sefer seçenekleri bulunmaktadır. JAR 145 Yetki Belgesi ile A Kontrol ve Hat Bakım Hizmeti veren Teknik departmanı Atatürk Havalimanı’nda bulunmaktadır.
 Nisan 2004’te Özel Havayolları Yolları Kargo tarafından Özel Havayolları Yolları Kargo adıyla ilk halini alan şirket, Eylül 2004’te adını, Özel Havayolları Yolları Kargo şeklinde değiştirmiştir.2008 yılında Özel Havayolları Yolları Kargo tarafından satın alınan şirket, 3 Ağustos 2009 tarihinde adını Özel Havayolları Yolları Kargo şeklinde değiştirmiştir.
 Özel Havayolları Yolları Kargo filosunun ortalama uçak yaşı 24 tür. A310-300F’ler, aynı zamanda, tam kapasite yüklü iken yakıt ikmali yapmaksızın kesintisiz sekiz saatlik menzilde rahatlıkla uçabilme özelliğine sahiptirler (Vikipedia, 2016).
Firmanın İstanbul ili Yenibosna ve Aksaray ilçesinde 500m2 büyüklüğünde iki deposu bulunmaktadır. Bu depolara müşteriler tarafından getirilen ürünler bu depolardan müşteri tercihlerine göre hava ve sahip oldukları tırlar vasıtasıyla kara yoluyla taşınabilmektedir. Firma merkezi yenibosnada olup web sitesi www.volkanavsar.com’dur.
5.2 RFID Uygulamaları
RFID sistemlerinin tüm firma ve depolarında uygulanabilmesi için her depoda RF antenler depolarda bulunan taşıyıcılarda RF Antenler bulunmalıdır. Ayrıca taşıyıcılarda tablet bilgisayarlar ile entegre ERP sistemleri firmadaki kablosuz ağ vasıtasıyla anlık düşümler, iş takibi ve sevkiyat operasyonlarının takibinin yapılmasına imkan verecektir.
 Sistemde barkod ile takip edilen ürünler ERP sisteminin ürettiği numaralar ile printer vasıtasıyla RFID etiketler işlenerek süreci başlatmaktadırlar.
Ayrıca tırlar ve taşıyıcılar üzerinde bulunan RFID etiketler korumalı ve dış ortama dayanıklı alanlarda muhafaza edilip kullanım sağlanmaktadır. Tırlarda ve taşıyıcılarda bulunan RFID etiketleri sayesinde hangi ürünün ne zaman depoya girdiği hangi ürünün ne zaman işlendiği ve hangi ürünün çıktığı ERP sistemi ile tam entegrasyon sayesinde anlık olarak takip edilebilecektir. Forkliftlerde bulunan RFID antenler sayesinde de hangi ürünün tırlara aktarıldığı hangilerinin hala depoda tutulduğu bilgisine de kolayca erişilebilecektir.

Şekil 5.2 RFID Etiketleri
Şekil 5.2’de gösterildiği üzere ERP sisteminde bulunan yazılımsal kodlama sayesinde tırlara yüklenecek işler otomatik olarak daha önceden oluşturulmuştur. Tırlar depo kapısında ulaştıklarına kapıdaki okuyucular sayesinde hangi tırın hangi ürünleri almak için kapıda bulunduğu otomatik olarak tespit edilecek ve sevkiyat için bulunan taşıyıcı ekranlarına yansıtılarak yükleme işlemi yapılmaktadır. Şekil 5.3’de örnek verilmiştir.

Şekil 5.3 Taşıyıcı
Depolar temel olarak koridor ve raflardan oluşmaktadır. Depolardaki raf sayıları farklılık gösterse de depolar 500’er m2’lik alanlara sahiptir. Yenibosna depoda önlü arkalı olmak üzere 70 raf bulunmaktadır. Her rafta 30 palet bölmesi ve bu bölmeler 9 katlı olmaktadır. Yükleme boşaltma işlemleri için Yenibosna depoda 3 kapı bulunmaktadır.  Şekil 5.4’ örnek verilmiştir.

Şekil 5.4 Depo Yapısı
Depoların giriş çıkış kapılarına yerleştirilen RFID antenler ile giriş çıkışlar kontrol edilmektedir. Ayrıca bu kapılara gelen tırlar üzerindeki pasif etiketler sayesinde sevkiyat için gelen tırların bilgilerine de ulaşmak mümkündür. Ayrıca raflardaki her bir bölmede bulunana RFID etiketler sayesinde ilgili ürünün hangi palette hangi rafta olduğu, yüklendiği boşaltıldığı bilgisi de ERP sisteminde tutulabilmektedir. Şekil 5.5’de örnek raf sistemi gösterilmiştir.

Şekil 5.5 Raflardaki RFID Etiketleri
Firma bünyesinde tüm depo ve sevkiyat araçları pasif RFID etiketleri ile donatılmış ve ilgili antenler ile istenen veriye ulaşmak mümkün olmuştur. Firma bu sayede hızlı etkin ve anlık bilgilere ulaşabilmekte bunu da en az insan çabası sayesinde yapabilmektedir. Firmanın ürün depolarından sevkiyat işlemi aşağıdaki gibidir.
  1. Tırlar depolara yüklerini almak için yanaşır
  2. Depolardaki RFID antenler tırların kimlik bilgilerine ulaşır ve ERP sistemine aktarır.
  3. Firma bünyesindeki ERP kendisine iletilen kimlik bilgisinden bu kimlik bilgisi ile ilgili daha önceden oluşturulan iş emirini aktifleştirir.
  4. Bu iş emri ile tırlara yüklenecek palet ve ürün bilgileri belirlenmiş olup taşıyıcılar panellerinde hangi ürünün hangi tıra yükleneceğini görürler
  5. Taşıyıcılar ürünleri aldıklarında üzerindeki okuyucular ile hangi ürünü aldıklarını ERP sistemine aktarır
  6. Taşıyıcı ürünü tıra yüklediğinde tırda bulunan kimlik bilgisini okur ve ERP sistemine iletir. Bu şekilde hangi yükleyicinin hangi ürünü hangi tıra yüklediği bilgisi ERP sistemine iletilir.
  7. Taşıyıcı iş emrinde olmayan bir ürünü aldığında ilgili ekranda uyarı mekanizması harekete geçerek oluşabilecek hatalı yüklemelerin önüne geçilir.
  8. Tır depolardan sevkiyat için ayrılır.
  9. Çıkış kapısındaki okuyucu ilse tırdaki kimlik bilgisini ERP sistemine aktarır bu şekilde tır giriş çıkış bilgileri ve yükleme zamanları ERP sisteminden takip edilebilmektedir.
Depolara ürün girişi ise aşağıdaki adımlar ile gerçekleşmektedir.
  1. Tırlar depolara ürün bırakmak için yanaşır.
  2. Depo kapılarındaki okuyucu sayesinde tır kimlik bilgileri okunur ve ERP sistemine aktarılır.
  3. ERP bu kimlik bilgisi ile daha önceden oluşturulan iş emrini sorgular ve ilgili iş emrini işleme alır.
  4. Bu iş emrine göre tırlardan boşaltılacak ürünlerin hangi raf ve paletlere yerleştirileceği bilgisi taşıyıcı ekranlarına yansıtılır.
  5. Taşıyıcılar ilgili iş emrine göre ürünleri raf ve paletlere yüklerken raflarda bulunan anten ve okuyucular ilgili yükleme bilgisini ERP sistemine iletir

 

5.3 ERP Süreçleri
Firma Rusya merkezli 1C Enterprise ERP programını tercih etmiştir. 1C İşletme 8 sistemi işletmenin hesap tutma, planlama ve yönetim otomasyon görevlerini yerine getiren evrensel bir ERP sistemi olarak karşımıza çıkmaktadır.
Çok farklı hesap tutma biçimlerini desteklediği için, farklı sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerde kullanılmaya imkân sağlamaktadır. İş gereksinimleri veya mevzuat özellikleri değişince, uygulama çözümleri yeni isteklerine göre çok hızlı ve etkili bir şekilde değiştirilebilir. Gerektikçe kullanıcı sayısı da kolay bir şekilde artırılabilir. “1TÇ” uygulama çözümleri hızlı bir şekilde, firmanın tüm ihtiyaçlarını karşılayacak seviyeye kadar, entegre edilebilir. Entegre etme işlemi aşama olarak da yapılabilir.
Tüm bu avantajlar 1C:İşletme 8 sisteminin ilerici yapısı sayesindedir; tek teknolojik platform ve bu platform üzerinde geliştirilen uygulama çözümleri. Uygulama çözümlerinin esnekliği ve ölçeklenebilirliği, hızlı uygulanma ve etkili satış sonrası destek bu yaklaşımın ayrıcalıklardan bazılarıdır; Platform hakkında daha detaylı bilgilere : http://1tc.com.tr/  adresinden ulaşım sağlamak mümkündür.

 

5.3.1 ERP Stok Takip Süreci
Firma stok takiplerini 1C ERP programı üzerinden stok takip menüsü altında gerçekleştirmektedir. Şekil 5.6’da örnek stok takibi ekranını görmektesiniz.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 5.6 1C Stok Takibi
Ayrıca depolar arası stok taşımaları içinde aşağıdaki ekran geliştirilmiştir. Şekil 5.7 de ERP üzerinde örnek depo hareketleri ekranı gösterilmiştir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 5.7 1C Depo Hareketleri
Ürünlerin firma depolarında nerede olduğu ve ürün hakkındaki bilgiler aşağıdaki ekran vasıtasıyla tutulmaktadır. Depoda bulunan ürünler antenler vasıtasıyla okunmaktadır. Şekil 5.8’de örnek bir ERP Ürünlerin depo bilgisi ekranı gösterilmiştir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 5.8 Ürünlerin depoda tutulması
Tüm ürünler depoya girdiğinde otomatik olarak 1C ile antenler vasıtasıyla okunup entegre olmaktadır. Şekil 5.9’da ERP üzerind depodaki ürünlerin listelenmesi gösterilmiştir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 5.9 Depodaki ürünlerin listelenmesi
Şekil 5.10’da ise depolardan RFID vasıtasıyla okunan ürünlerin listesi ve detayları görülebilmektedir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 5.10 RFID Ürün Listesi
Bir ürünün depoda hangi rafta olduğu bilgisi otomatik olarak çekilebilmekte ve okunabilmektedir. Şekil 5.11’de buna örnek bir ekran gösterilmiştir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 5.11 RFID Ürün Raf Bilgisi
Depodaki ürünlerin yer değiştirme alıcıya ulaştırılması aşağıdaki ekranlar vasıtasıyla olur. Burada gönderici ana depo olarak seçilmiş alıcı ise bakım deposu olarak seçilmiştir. Bu bir müşteride olabilmektedir. Ürün hareketleri Şekil 5.12’deki ERP ekranından takip edilmektedir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 5.12 RFID ürün hareketleri
ERP üzerinde ürün hareketleri raporunu alarak hangi ürünün nerede, ne zaman, kim tarafından taşındığı ve yüklendiği bilgisine ulaşmak için gerekli ekran Şekil 5.13’deki ekran vasıtasıyla gerçekleşmektedir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 5.13 ERP ürün rapor
İlk önce istediğimiz ürünleri çekmek için programda bir filtre oluştururuz daha sonra oluşturduğumuz filtre bize belirtilen tarih aralığındaki ürünlerin depoya kim ve ne zaman girdiği kim tarafından taşındığı bilgisini verir. Şekil 5.14 ve Şekil 5.15’ de örnek ERP filtreleme ekranı ve rapor ekranı gösterilmiştir.
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 5.14 ERP Filtreleme Ekran
(Full text için lütfen iletişime geçin volkanavsar@www.volkanavsar.com)
Şekil 5.15 ERP Rapor Ekranı
5.4 Uygulama Maliyetleri
Maliyet çeşitleri “Pasif RFID Etiket” , “RFID Yazıcıları”, “RFID Okuyucular”, “Taşıyıcılar ve Yazılım” ve “ERP Sistemi ile RFID entegrasyonu” olarak karşımıza çıkmaktadır. Maliyet kalemleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Firmada Kullanılan RFID okuyucu ve anten sayıları Tablo 5.1’ de gösterilmiştir.

 

Tablo 5.1 Birim Maliyetler
ÜRÜNLER
FİYAT (TL)
RFID YAZICI
25000
RFID OKUYUCU
8000
RFID ANTEN
800
Taşıyıcı Panel ve Yazılımı
2800
RFID Etiketi
0,2
RFID Etiketi Koruması
5
ERP Entegrasyon
20000
Tespit edilen maliyetler demirbaş maliyetleri olarak nitelendirilebilir bir de bu maliyetlere ürünlere yapıştırılacak her bir RFID etiket maliyeti eklenir.

 

 
5.SONUÇLAR
Türkiye’de etiket üretimi 2016 da 500 milyon dolarlık bir hacimle büyük bir pazar payına sahip olmuştur yaptığımız bu çalışmada etiketin dünya üzerindeki tarihini inceledik etiketi oluşturan temel katmanlara baktık ve çok geniş olan kullanım alanlarını açıkladıktan sonra en güncel ve geniş teknolojilerini ele aldık. Özelliklede RFID teknolojisi üzerinde durduk RFID önceleri pahalı olduğu için çok geniş kullanım alanları bulamamaktaydı. Bulunduğumuz bu zamanda ürün hammaddelerinin ucuzlaması ve yığın üretimin artması RFID etiket maliyetlerinin düşmesine ve geniş kitleler ve çevreler tarafından kullanılmasına vesile oldu. RFID etiketlerinin kullanım alanlarını açıkladıktan sonra, bu teknolojinin avantajlarından bahsettik. Neden RFID etiket kullanmalıyız? Sorusuna cevap aradık. Ayrıca insan sağlığı faktörüne etkileri ve zararlarını inceledikten sonra kesin belirli bir zararı olmadığı sonucuna vardık.
Bu çalışmada RFID teknolojisinin lojistik sektöründe nasıl kullanıldığına dair araştırmalar yapılmış ve örneklerle gösterilmiştir. Çalışmada firmanın deposunda bulunan ürünlerin nasıl taşındığı, raporlamalarda nasıl gösterildiği ve RFID teknolojisinin nasıl kullanıldığı detaylı olarak incelenmiştir. Firmada ürünlerin depolarda işlenmesi, ürün hareketlerinin takibi gerçek zamanlı olarak izlenerek gerçek zamanlı stok takibi saplamaya imkan verir.  Sonuç olarak firma hız ve müşteri memnuniyeti kazanır.
Firma için daha sonraki geliştirme aşaması RFI kullanımının yaygınlaştırılması ve mevcut araç takip sistemleri ile entegre edilmesi ile ürünlerin taşıma sırasındaki lokasyon bilgileri de anlık olarak ERP sistemine entegre edilerek tüm süreç ERP altında izlenebilir.
Bilişim sistemlerine yapılan yatırımların maliyeti yüksek görünmektedir ancak sistemin geri dönüşü, firmaya kattığı hız, etkinlik ve yetenekler düşünüldüğünde faydaların daha fazla olduğu görülecektir. Sistem kullanıldıkça otomasyonda ilerlemeler daha az insan hatasıyla birlikte etkin bir depo ve lojistik yönetimi sayesinde firmanın daha farklı konularda uzmanlaşması ve yeteneklerini geliştirmesine olanak sağlayacaktır.

 

6.TARTIŞMA
RFID teknolojisi maliyetler düşünüldüğünde orta ve küçük işletmelerin pek tercih etmeyeceği bir teknoloji gibi görünmektedir. Bu sebeple büyük ölçekli işletmelerin daha çok kullandığı görülmekte. Ancak fayda ve maliyet hesaplaması yapıldığında faydaların daha fazla olduğu ortaya çıkmıştır.
RFID teknolojisinin işletmeye uygulanması uzun soluklu bir süreçtir. Bu süreçte işletmeye en uygun ERP çözümleri seçilmeli , en uygun altyapı tercih edilmelidir. Zaten maliyetli olan bu süreçte ilk yatırım maliyetleri hesaplanırken gereksiz ve işletmenin kullanmayacağı yatırımlar yapılmamalıdır. ERP entegrasyon süreci ise uzun soluklu bir süreçtir işletme yaşadığı sürece ERP geliştirmeleri yapılır ve yaşayan bir organizasyonla beraber büyür. Araştırmamız boyunca gördük ki her ne kadar işletmeler RFID teknolojisi henüz yeni ve pahalı bir teknoloji olduğu için geliştirmekte ve yaymakta agresif değiller ancak RFID kullanan bölümlerinin performans ve etkinliğinden memnun kalmaktadırlar.
Teknoloji ve RFID üretimi yaygınlaştıkça maliyetlerde düşecektir; maliyetler düştüğünde ise işletmeler tüm organizasyonlarında bu teknolojiyi tercih edecek ve teknolojinin gereksinimlerine daha fazla ihtiyaç duyulacaktır. Özellikle yığın ve seri üretim yapılan büyük işletmelerde insan hata payı ve hız, etkinliğe ihtiyaç duyulması RFID kullanımını kaçınılmaz hale getirecek, RFID ile birlikte diğer yan teknolojilerinde RFID antenlerinin, okuyucularının ve ERP sistemlerinin gelişimine katkı sağlayacaktır.

 

7.KAYNAKLAR
Dergilerdeki Çeviri Makale
B.Akın Akgün, Ebru Güçlü, Erdoğan Köse (2016).Gıdalara Uygulanan Tazelik İndikatörlerinin İncelenmesi. Etiket & Etiket Dergisi. 7, 28-29.
Kurt Walker (2016).Etiket 500 Milyon Dolara Çıktı, Türkiye Önemli Bir Pazar Oldu. Etiket & Etiket Dergisi. 6, 11.
Etiketleri Daha Akıllı Kılmak. (2016, September 11). Etiket & Etiket Dergisi, 60-61
Etiket Nedir. (2016, September 11). Etiket & Etiket Dergisi, 16-17
Baskı Aşamaları. (2016, September 11). Etiket & Etiket Dergisi, 28-29
Aydın Okay (2003). Merhaba. Etiket Sanayicileri Dergisi. 1
Aydın Okay (2009). Merhaba. Etiket Sanayicileri Dergisi. 42-43-44

 

Elektronik Makale ve Yayınlar
Güray K (2016). Kalıp İçi Etiketleme Teknolojisi, http://sbe.marmara.edu.tr/oneri/ http://www.plastik-ambalaj.com/tr/e-dergi/153-ana-sayfa-yazlari/haber3/2071-kal-p-ici-etiketleme-teknolojisi-iml
Burcu Yelis, Volkan İtfaiye (2016). RFID Teknolojisi ve Endüstriyel Uygulamaları, http://www.endustri40.com/RFID-teknolojileri-ve-endustriyel-uygulamalari/
Jakob Müller (2016). Müller’den Yeni Teknoloji, http://www.textilegence.com/etiket-sektorune-jakob-mullerden-yeni-teknoloji/
Vikipedia. (2016). Erişim Tarihi: 03 Aralık 2016 https://tr.wikipedia.org/wiki/ULS_Airlines_Cargo

 

8. ÖZGEÇMİŞ
Volkan Avşar. 1987 yılında doğdu. İlk ve ortaöğrenimini İstanbul’da tamamladı. Kadırga Teknik Lisesi Bilgisayar Yazılım bölümünden mezun oldu sonra sırasıyla Anadolu Üniversitesi Kamu Yönetimi ve İstanbul Üniversitesi Fars Dili ve Edebiyatı bölümlerini bitirdi. Çeşitli firmalarda bilgi sistemleri yöneticiliği ve bilgi sistemleri uzmanlığı ve danışmanlığı yaptı. Danışmanlığını verdiği firmalarda sunucu sanallaştırma, yardım masası faaliyetleri ve süreçlerine katkılarda bulundu. İngilizce, Farsça bilmektedir. Son olarak Haliç Üniversitesi Yönetim Bilişim Sistemleri bölümü yüksek lisans programına devam etmektedir.
 
ambalajdizayndokumaetiketfokumagiysigoysihongkongjaponkontroldekullanimirfidsektorusmlstoktarihceteknoloji